راه مفرق رنو در ایران
جریان مشارکت با رنو همچنان ادامه دارد. چند هفته بعد از امضای قرارداد پژو ایران خودرو، این‌بار نام کمپانی رنو در بین است. شرکـت ی که شریک هر دو خودروساز بزرگ ایران بوده هم اکنون در شرایط پسابرجام ایران خودرو و سایپا هر دو از تمایل برای ادامه همکاری با رنو خـبر می‌دهند و حتی گفته می‌شود مذاکرات این مجموعه با سایپا با الگو قراردادن قرارداد پژو به شکلی جدی نزدیک به نتیجه است.
اما در این شرایط خبری شنیده می‌شود که مورد شکل‌گیری یک جوینت ونچر بین نارنجی‌پوشان جاده ویژه را با رنوی فرانسوی منتفی می‌کند و آن خریداری خط‌های تولید «بن رو» که هم اکنون در آن محصول چینی آریو سایپا تولید می‌شود بخش دوم مگاموتور است.
این خـبر در حالی منتشر می‌شود که حدود دو هفته پیش، محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، درباره قرارداد رنو گفته بود: «رنو قرار است جهت مشارکت با پارس خودرو به ایران بیاید. قرار است ما یکی از سایت‌های تولیدی پارس‌خودرو یا بن‌رو را در اختیار رنو قرار دهیم و در نهایت یکی از سایت‌های سایپا در اختیار جوینت ونچر رنو جهت تولید قرار بگیرد.»
رنو پرچمدار جهش صنعت خودرو می‌شود؟
هم اکنون امروز گویا دیگر خبری از اجاره وبسایت یا شکل‌گیری جوینت ونچر نیست و گویا رنویی‌ها قصد دارند به صورت مستقل در ایران اقدام به تولید کنند. اما این هنوز به صورت رسمی منتشر نشده و با وجود تمایل رنو جهت مشارکت با دو خودروساز ایرانی، چند نکته قابل تحلیل است، نخست اینکه خرید خط‌های تولید توسط رنو چه آثاری را بر صنعت خودرو می‌گذارد؟
امیرحسن کاکایی، استاد دانش کده علم صنعت ایران کارشناس صنعت خودرو، در جواب به این پرسش می‌گوید: «با کیفیت ترین مورد جهت رنو، خرید خط‌های تولید است ولی بعید می‌دانم که امکان چنین کاری فراهم شود. واقعیت این است که وقتی سرمایه‌گذاران خارجی بخشی از صنعت را می‌خرند چون سیـستم مدیریتی رقابتی دارند، عیوب صنایع رقیب داخلی معین می‌شود در واقع صنایع داخلی ما بدون تعارف مقابل ضعف‌هایشان قرار می‌گیرند و می‌توانند جهت رفع این ضعف‌ها از این شرکـت ها الگوبرداری کنند. از همین رو خرید خطوط تولید با کیفیت ترین حالت حضـور رنو در ایران بوده به نفع تمام بخش‌های صنعت خودرو است.»
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو نیز در این زمینه تصریح می‌کند: «اگر دولت به این بلوغ برسد که بخشی از سهام را به رنو واگذار نماید ، مطمئن باشد اتفاقات شایسته‌ای در صنعت خودروی ایران رخ خواهد داد. رنو به دنبال این است که فرآیند تولید، تأمین و فروش را در ایران تحت سیطره خودش بگیرد تولید به احتمال زیاد ت اصلی مانند موتور گیربکس را خودش بر عهده داشته باشد که چنانچه این مورد محقق شود، رنو می‌تواند پرچمدار جهش در صنعت خودروی ایران باشد.»
گرچه دست‌اندرکاران صنعت خودرو از قطعی بودن فروش خط تولید بن‌رو به رنو می‌دهند اما همچنان شراکت این خودروساز با ایران‌خودرو سایپا نیز محتمل است. هفته قدیم ، هاشم یکه زارع، مدیرعلت گروه صنعتی ایران خودرو درباره مشارکت با رنو در نشست خبری گفت: «اگر قرار بود از صفر شروع کنیم سراغ رنو نمی‌رفتیم. ولی هم اکنون چون منافع ما با این کمپانی گره خورده، منتظریم تا قرارداد سایپا با رنو معین شود پس ما مذاکرات خود را با این مجموعه شروع می‌کنیم.»
اما از طرف دیگر رنویی‌ها هم از قرارداد ایران خودرو با پژو خشم گین هستند ، ولی به هرحال هنوز این مورد به قوت خود باقی است. در این شرایط این سوال بیان است که با توجه به تجربه نه‌چندان موفق قدیم در مورد مشارکت رنو با دو خودروساز بزرگ ایرانی، آیا حرفه‌ای و رقابتی خواهد بود که این مشارکت همچنان با دو خودروساز ادامه داشته باشد؟
حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو، در این زمینه می‌گوید: «من نمونه این مورد را که یک شرکت دو شریک مشترک در یک بازار داشته باشد در جای دیگری ندیده‌ام مفهوم چنین کاری را متوجه نمی‌شوم. اگر به قدیم برگردیم، پروژه رنو پارس یکی از نقطه ضعف‌های تاریخ خودروی ایران است. رنویی‌ها حتی با اینکه به هیچ از تعهدات در قرارداد ال۹۰ عمل نکرده اند؛ همچنان از بازار ایران سود می‌برند. اینکه رنو شریک هر دو خودروساز ما باشد چه دستاوری برای بازار، صنعت خودرو مردم دارد؟»
او با بیان اینکه چنین مشارکتی حتی ما را از مفهوم رقابت‌پذیری که به دنبال آن هستیم دور می‌کند، می‌افزاید: «ما با چنین قراردادی به اصل رقابت هم توهین می‌کنیم و به صورت شفاف می‌گوییم که رقابت جهت ما با اهمیت زیاد نیست. نکته بعدی این است که از دو شرکت ایران خودرو و سایپا حداقل در ظاهر به‌عنوان شرکـت های خصوصی یاد می‌شود و بر اساس قانون تجارت، دو مجموعه بخش‌خصوصی نمی‌توانند یک شریک داشته باشند، پس چنین مشارکتی حتی با قانون متضاد است.»
زاوه نیز در این‌باره معتقد است: «رنو جهت مشارکت با هر دو خودروساز به دنبال این است که از پشتیبانی دولتی بهره ببرد و هم خودش در فضای رقابتی بتواند در سگمنت قیمتی که این دو خودروساز اجازه ورود شرکت های بیرونی را نمی‌دهند، پیدا نماید . همين طور رنو می‌خواهد ایران خودرو را حفظ نماید تا گزندی از طرف این شرکـت نبیند زیرا ایران‌خودرو قدرت سیاسی بزرگی دارد.»
او ادامه می‌دهد: «در چین فولکس واگن چند شریک دارد اما برندهای تولید مفرق است یعنی مثلاً شرکـت اشکودا دیگری آئودی تولید می‌کند اما بعید است که برند در دو مجموعه تولید شوند. اما با اهمیت نیست که چه فردی کدام خودرو را تولید می‌کند، بلکه مهم است که شبکه فروش دست چه فردی است پس حرفه‌ای نیست که دو شرکـت برند را بفروشند.»
تکلیف واردات رنو چه می‌شود؟
«نمی شود که شرکت هم در ایران به تولید اقدام نماید هم همچنان با واردات از بازار سود ببرد.» این نظر متخصصین صنعت خودرو است، اقدامی که کمپانی رنو در طول سال‌های قدیم در ایران انجام داده است. این کمپانی كار به تولید مشترک با خودروسازان ایرانی کرده و هم از طریق کمپانی نگین خودرو اقدام به واردات کرده است. هم اکنون با شرایط نو می بایست تغییری در وضعیت واردات صورت گیرد؟
زاوه در جواب به این پرسش بیان می‌کند: «به اعتقاد من نبایستی تغییری اتفاق بیفتد. چنانچه ما نمی‌توانیم محصول را اقتصادی تولید کنیم و قیمت تولید بالاتر از قیمت واردات می‌شود، خب مجوز بدهیم که آن خودرو وارد شود. اگر بازدهی تولید در کشور پایین است محصول تولیدی نمی‌تواند با یک محصول وارداتی با ۶۰ درصد تعرفه بیشتر رقابت نماید ، به نظر من بهتر است جلوی آن گرفته شود نه جلوی واردات.»
کریمی سنجری در این زمینه اظهار می‌کند: «شرکـت رنو اگر می‌خواهد با صنعت خودروسازی ما مشارکت نماید چرا واردات خودرو انجام می‌دهد؟ به اعتقاد من بایستی جلوی واردات رنو گرفته شود، مگر شرکت پژو هم اکنون خودرو وارد ایران می‌کند؟»
دومین شریک فرانسوی صنعت خودروی ایران نزدیک به امضای قرارداد است، حال باید ببینیم که رنو می‌تواند پرچمدار تحول در صنعت خودروی ایران باشد.
